Kurdowie jako strona konfliktu syryjskiego.

Dziś chciałem rozwinąć trochę temat Kurdów w Syrii i ich zaangażowania w syryjską wojnę domową.

Największą i najbardziej rozpoznawalną kurdyjską partią w Rodżawie (Rojava), autonomicznym regionie w północnej Syrii, jest powstała w 2003 roku PYD - Partia Unii Demokratycznej, której liderem jest Salih Muslim. Nie jest to jednak jedyna organizacja czy partia polityczna działająca w syryjskim Kurdystanie.
Kurdyjska Rada Narodowa (KNC) to kolejna kurdyjska organizacja działająca w Syrii. KNC jest sponsorowana przez iracki Regionalny Rząd Kurdystanu (KRG) i składa się z kilkunastu mniejszych kurdyjskich partii (wśród nich jest m.in. Kurdyjska Partia Przyszłości).
KNC powstała już po utworzeniu rebelianckiej SNC (Syryjskiej Rady Narodowej) i miała w niej reprezentować kurdyjskie interesy, lecz cele obu organizacji okazały się rozbieżne, KNC chciała autonomii dla Kurdów, SNC była temu przeciwna.

Pomiędzy PYD a KNC dochodziło w przeszłości do pewnych sporów, dlatego, aby nie przerodziły się one w konflikt, w lipcu 2012 roku podczas rozmów w Hawler zdecydowano o powołaniu Najwyższego Kurdyjskiego Komitetu (KSC) który miał się składać z przedstawicieli KNC i PYD.
KSC uchwaliła w 2014 roku Konstytucję Rodżawy i stała się de facto autonomicznym kurdyjskim rządem w Rodżawie, który wypełnił pustkę powstałą po wycofaniu się syryjskiej armii z Rodżawy na początku wojny i następującym po tym rozpadzie lokalnej rządowej administracji. W konstytucji zapewniono m.in. swobodę wyznania, równouprawnienie kobiet i równość wszystkich grup etnicznych. Prezydentem nowego rządu został polityk PYD, Salih Muslim Muhammad.

Ustrój Rodżawy bazuje na Konfederalizmie Demokratycznym stworzonym przez legendarnego kurdyjskiego lidera i twórce PKK (Partia Pracujących Kurdystanu) Abdullaha Öcalana, podczas jego pobytu w tureckim więzieniu (Öcalan do dziś pozostaje więźniem Turków).
System ten jest powiązany z Socjalizmem Wolnościowym i myślę że ma wiele wspólnego z ideą samorządności, gdzie ludzie w jakichś oddalonych inicjatywach, zrzeszeni w lokalnych wspólnotach i organizacjach rządzą się sami, sami decydują o własnych sprawach, ale wszystko to odbywa się w obrębię szerszego, głównego rządu konfederacyjnego. 

Równolegle do Najwyższego Kurdyjskiego Komitetu (KSC) istnieje inna organizacja polityczna która ma swój udział w rządzeniu Rodżawą. Jest nią Ruch dla Demokratycznego Społeczeństwa (TEV-DEM). Podczas gdy KSC pełni funkcję bardziej scentralizowanej reprezentacji Kurdów i zajmuje się również sprawami zewnętrznymi Rodżawy, TEV-DEM skupia się wyłącznie na sprawach wewnętrznych. Jego celem jest stworzenie wśród mieszkańców miast i wiosek Rodżawy różnego rodzaju lokalnych organizacji, grupy i komitetów w obrębie których Ci ludzie będą mogli się spotykać co jakiś czas i rozmawiać o codziennych problemach i potrzebach oraz dyskutować nad sposobami rozwiązania tych problemów czy zaspokojeniem potrzeb. Świetnie wpisuje się to we wspomnianą wyżej idee samorządności. 

KSC powołała własne siły zbrojne - Powszechne Jednostki Ochrony (YPG, więcej o nich w przypiętym poście u góry strony). Kurdyjskie siły bezpieczeństwa i siły policyjne to kilkutysięczna formacja Asayish.

Kurdyjska Rodżawa to jednak nie tylko Kurdowie. Zamieszkują ją również Arabowie, Aramejczycy, Turkmeni, Ormianie i Jazydzi. Współpracują oni blisko z Kurdami w budowaniu autonomicznego regionu i wspierają YPG w walce z wrogimi siłami. Na terenie Rodżawy operują milicje arabskie (Jaysh al-Sanadid) i chrześcijańskie (Sutoro, MFS), które walczą u boku Kurdów z Państwem Islamskim na obszarze prowincji Hasakah. Jako ciekawostkę dodam, że chrześcijańscy Asyryjczycy powołali także własną partię polityczną - Syriac Union Party.

Kurdowie współpracują również z niektórymi z rebelianckich grup działających pod banerem FSA (Wolnej Armii Syryjskiej). Odbywa się to za pośrednictwem kwatery sztabowej Burkan al-Firat (Euphrates Volcano), która koordynuje działania YPG i YPJ (kobiece skrzydło YPG) oraz kilku grup FSA działających na obszarze Rodżawy (głównie na terenie prowincji Raqqa i Aleppo).
Burkan al-Firat była szczególnie aktywna podczas oblężenia Kobane (2014-2015) i zwycięskich dla Kurdów i ich sojuszników bitew o miasta Sarrin (2015) i Tell Abyad (2015).

Kontynuacją i rozszerzeniem udanego Burkan al-Firat są powstałe w październiku Syryjskie Siły Demokratyczne (SDF), które określają siebie jako "połączone narodowe siły wszystkich Syryjczyków, złożone z Kurdów, Arabów i Asyryjczyków oraz wszystkich innych żyjących w granicach Syrii".
SDF ogłosiła 10 grudnia powstanie Syryjskiego Zgromadzenia Demokratycznego, politycznego skrzydła organizacji. 

SDF operuje na obszarze wszystkich trzech kurdyjskich kantonów które wchodzą w skład Rodżawy, kantonach Afrin, Dżazira i Kobane. Dwa ostatnie zostały w tym roku połączone po serii zwycięskich bitew z Państwem Islamskim.

SDF celuje głownie w zajęcie Raqqi, stolicy Państwa Islamskiego. Siły jakimi dysponuje to około 40-50 tyś. ludzi, z czego ok. 30 tys. to bojownicy YPG. Reszta bojowników należy do arabskiego Al-Sanadid, chrześcijańskiego MFS, oraz kilku brygad FSA, m.in. Jaysh al-Thuwar, Liwa Thuwwar al-Raqqa oraz kurdyjskiej Jabhat al-Akrad.
Jabhat al-Akrad to pewien ewenement - Kurdowie związani z opozycją i walczący pod flagą FSA, ale jednocześnie utrzymujący relacje z innymi frakcjami kurdyjskimi. Razem z pozostałymi kilkoma ugrupowaniami FSA współpracującymi z Kurdami w ramach SDF, są pewnego rodzaju outsiderami w opozycji. Większość z pozostałych ugrupowań FSA jest wobec nich wroga lub niechętna, szczególnie dotyczy to tych które współpracując z radykalnymi islamistami, a takie są niestety większością.
W ostatnich tygodniach dochodził do walk pomiędzy Jaysh al-Thuwar a islamistami i rebeliantami w okolicach kurdyjskiego kantonu Afrin.

Głównym wrogiem Kurdów i ich sojuszników pozostaje jednak Państwo Islamskie i to własnie z nim Kurdowie toczyli w tym roku najcięższe walki. Relacje Kurdów z pozostałymi dwoma stronami konfliktu, siłami antyrządowymi i syryjskim rządem, są chłodne i raczej nieprzyjazne. Kurdowie od mniej więcej połowy 2013 roku toczyli z rebeliantami i islamistami przerywane co jakiś czas rozejmami starcia. Trwało to aż do czasu wyparcia sił antyrządowych z północno-wschodniej Syrii przez ISIS. Mimo to sytuacja w rejonie Kantonu Afrin który nadal graniczny z obszarami kontrolowanymi przez dżihadystów i współpracujących z nimi rebeliantów pozostaje aż do dziś napięta. Cele salafickich organizacji takich jak Front -Al Nusra i Ahrar al-Sham są zupełnie różne od tego do czego dążą Kurdowie, więc siłą rzeczy musi pomiędzy nimi dochodzić do konfliktów.

Relacje Kurdów z rządem również nie są zbyt dobre. Choć dziś pomiędzy obiema stronami obowiązuje rozejm, w przeszłości wielokrotnie dochodziło do różnych incydentów i sporadycznych walk Kurdów z siłami Asada.
Kurdyjski język i kultura były tłumione przez rząd partii Baas, a sami Kurdowie nie posiadali nawet syryjskiego obywatelstwa. Błędy te rząd starł się częściowo naprawić po wybuchu wojny, obiecując Kurdom obywatelstwo, ale wtedy było już na to za późno. Rządowe wojska wycofały się (prawdopodobnie w porozumieniu z Kurdami) z północnej Syrii aby walczyć z rebelią, a większość Rodżawy znalazła się ostatecznie pod kontrolą Kurdów. Dziś Kurdowie tolerują dwie enklawy rządowe na swoim terenie: w Qamlishi gdzie rząd kontroluje lotnisko (potrzebne Kurdom ze względu na turecką blokadę ekonomiczną Rodżawy) i kilka sąsiednich wiosek, oraz w Hasace, gdzie w kilku dzielnicach mieszkają ludzie z prorządowych plemion.

Na koniec chciałbym jeszcze wspomnieć o relacjach syryjskich Kurdów z PKK (Partią Pracujących Kurdystanu). Zarówno PKK jak i PYD należą do Unii Wspólnot w Kurdystanie (KCK) której honorowym liderem jest przywódca PKK, wspomniany już Abdullah Öcalan. Jest to organizacja pan-kurdyjska która zrzesza wszystkie partie Konfederalizmu Demokratycznego z Turcji (PKK), Syrii (PYD) oraz Iraku i Iranu.
Samo PKK jest po po prostu organizacją siostrzaną PYD. Od lat walczy z armią turecką o niepodległość dla Kurdystanu. PKK ma swoje bazy również w Iraku.
Częstym błędem jest mówienie o PKK jako o zbrojnych bojówkach. W rzeczywistości zbrojnym ramieniem PKK jest HPG, tak samo jak zbrojnym ramieniem PYD jest YPG.
Militarne skrzydło organizacji aktywnie wspierało syryjskich Kurdów w walce z Państwem Islamskim, na przykład podczas oblężenia Kobane przez bojowników ISIS. Więcej o PKK postaram się napisać innym razem.

W drugiej części opisze również organizacje i partie kurdyjskie w Iraku i Iranie, a później być może także w Turcji.

Autor, oprócz własnej wiedzy, wspomagał się informacjami z Wikipedii.